Violetta Tomaszewicz 1/, Maria Chrzanowska 2/, Jacek J. Klawe 1/
1/ Katedra i Zakład Higieny i Epidemiologii, Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy
2/ Kozmetika Afrodita w Toruniu
Cellulit (określany również mianem GLD – gynoid lipodystrophy) jest jednym z najczęstszych defektów estetycznych ciała kobiet po okresie pokwitania. Szacuje się, że ponad 85% kobiet wszystkich ras ma objawy cellulitu [1, 2]. Klinicznie obserwuje charakterystyczne pofałdowanie skóry, przypominające „skórkę pomarańczową”, przy czym zmiany te lokalizują się w określonych miejscach – najczęściej w obrębie bioder, pośladków, brzucha i ud. W zależności od stopnia nasilenia zmian cellulit klasyfikuje się według czterostopniowej skali [3, 4].
Na powstawanie cellulitu ma wpływ szereg czynników. Za najistotniejsze w jego etiopatogenezie uważa się wpływu warunkowań hormonalnych, genetycznych i strukturalnych [2, 3]. Jednak coraz większą uwagę kieruje się także w stronę czynników środowiskowych, będących głównie skutkiem niezdrowego stylu życia. Nieprawidłowym nawykom żywieniowym przypisuje się w tym zakresie jedno z najważniejszych znaczeń. Wielu autorów podkreśla ważną rolę diety w etiopatogenezie cellulitu. W większości autorzy publikacji są zgodni, że niezbilansowana dieta z nadmiernym spożyciem tłuszczów i węglowodanów jest czynnikiem predysponującym do wystąpienia zmian cellulitowych [2, 4, 6]. Korelację pomiędzy cellulitem a dietą zauważają również same pacjentki ze diagnozowanym GLD [4]. Jednak ograniczenie spożycia kalorii w prewencji powstawania zmian budzi wątpliwości i kontrowersje ze względu na brak udowodnionej skuteczności takiego działania [1, 2]. Nie jednoznaczność w twierdzeniu, że dieta jest kluczowym elementem w leczeniu zmian GLD może wskazywać, iż zawartość pewnych substancji odżywczych w żywności może mieć istotny wpływ na powstawanie nieestetycznych zmian na skórze. Na rynku farmaceutycznym pojawiły się suplementy diety, zawierające m.in. składniki mineralne. W ofertach gabinetów dietetycznych można odnaleźć specjalne programy żywieniowe ukierunkowane na działanie wyszczuplające i zapobiegające „skórce pomarańczowej”. W niniejszej pracy przedstawiono zestawienie najistotniejszych składników mineralnych, występujących w żywności, których znaczenie może być kluczowe zarówno w zapobieganiu jak i zwalczaniu zmian cellulitowych za pośrednictwem odpowiedniej diety.
Kuracje antycellulitowe
Prawidłowo zdiagnozowany cellulit wymaga odpowiedniego doboru terapii mającej na celu zniwelowanie tego defektu. Ponieważ na rozwój cellulitu wpływa wiele czynników, walka z jego objawami powinna być wielokierunkowa [1]. Głównymi celami terapii antycellulitowych są:
– redukcja efektu ,,pomarańczowej skórki’’,
– działanie lipolityczne i usprawnienie metabolizmu komórkowego,
– eliminacja toksyn i pobudzenie wymiany komórkowej,
– odżywienie i nawilżenie skóry,
– poprawa struktury i funkcji skóry,
– stymulacja mikrokrążenia,
– zapobieganie obrzękom i gromadzenia nadmiaru wody w organizmie,
– redukcja obwodu problematycznych części ciała, wymodelowanie i wyszczuplenie sylwetki [4].
Wiele źródeł literaturowych potwierdza, że realizacja wyżej wymienionych założeń wymaga ingerencji wielu dziedzin – m.in. zabiegów i pielęgnacji kosmetycznej, regularnej aktywności fizycznej oraz odpowiedniej diety [1, 2, 4, 6].Również wart podkreślenia jest fakt, iż skuteczna terapia antycellulitowa powinna prowadzić do długoterminowych efektów, dlatego niezbędne jest logiczne połączenie wszystkich jej celów [26]. Dieta jest jednym z podstawowych elementów kuracji antycellulitowych i pozwala na osiągnięcie większości z ich założeń. Wynika to z potwierdzonego oddziaływania odpowiedniego odżywiana na prawidłowe funkcjonowanie skóry oraz jej wygląd zewnętrzny. Dowiedziono, że pewne substancje zawarte w pożywieniu, poprzez istotne oddziaływanie na poziomie komórkowym, mogą wywierać bardzo korzystny wpływ na skórę [32].
Składniki mineralne
Pierwiastki pozostające po mineralizacji tkanek (czyli po pozbyciu się z nich wody i substancji organicznych) określa się mianem składników mineralnych. Pełnią one różnorodne funkcje w organizmie człowieka, jednak zgodnie z aktualnym stanem wiedzy tylko niektóre uznawane są za niezbędne do jego prawidłowego rozwoju i funkcji [7].
W organizmie człowieka występuje około 60 pierwiastków i stanowią one mniej więcej 4% masy ciała dorosłego człowieka [8]. Podstawowym źródłem składników mineralnych dla organizmu są produkty spożywcze, woda oraz sól kuchenna. Niektóre produkty żywnościowe wzbogacane są także wybranymi pierwiastkami np. wapniem, żelazem czy jodem. Aktualnie największą popularnością cieszy się suplementacja, uzupełniająca dietę składnikami mineralnymi w formie tabletek, drażetek, proszków itd.[8]
Biorąc pod uwagę fakt, iż pierwiastki wpływają na gospodarkę wodno-elektrolitową, kwasowo-zasadową [7, 8, 37], hormonalną oraz są składowymi wielu enzymów istotnych metaboliczne oraz mają wpływ na strukturę i wygląd skóry, ich obecność w diecie może mieć istotne znaczenie dla zarówno patogenezy jak i zwalczania cellulitu [7, 8]. Znajomość ich dokładnego oddziaływania w odniesieniu do procesu formowania GLD może przyczynić się do uzyskania możliwości stworzenia diety mającej na celu efekt antycellulitowy.
Wapń
Wapń to podstawowy budulec kości, gdzie niemal w całości (99%) jest zdeponowany, głównie w postaci nieorganicznego związku – hydroksyapatytu. Wapń jest kationem pozakomórkowym [8, 9, 39]. Jego wchłanianie z przewodu pokarmowego odbywa się przede wszystkim w jelicie cienkim oraz w mniejszej ilości w okrężnicy [8], przy czym jego wchłanianie z żywności u osób z równowagą wapniową jest na poziomie 20-25%. Normy zapotrzebowania na ten pierwiastek są dość trudne do oszacowania ze względu na mechanizm regulujący wchłanianie tego pierwiastka w błonie śluzowej jelita cienkiego [22, 39]. Zalecane dzienne spożycie dla osób dorosłych to 1000 mg [8]. Najlepszym źródłem wapnia są sery podpuszczkowe, mleko i napoje mleczne, ser twarogowy, sardynki w konserwie oraz fasola [8, 22].
Wapń może być pierwiastkiem o istotnym znaczeniu w terapii cellulitu przede wszystkim ze względu na fakt, iż czuwa nad prawidłową pracą mięśni [8, 20, 21], a także bierze udział w trawieniu tłuszczy. Jest również ważnym aktywatorem enzymów – lipazy oraz ATP-azy, które są istotne dla metabolizmu [8].
W obrębie mięśni wapń bierze udział w wyzwalaniu energii poprzez aktywację czynnika rozkurczowego w komórce mięśniowej. Katalizuje (przyspiesza) przemiany wyzwolenia energii w pracujących mięśniach. Wapń wspólnie z magnezem aktywnie współdziała i czuwa nad prawidłową kurczliwością mięśni. Odpowiednie proporcje pomiędzy wapniem, sodem, potasem i magnezem pozwalają zachować optymalne napięcie mięśniowe [21]. Warto podkreślić, iż prawidłowe funkcjonowanie mięśni wraz z zachowaną aktywnością fizyczną jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania pompy mięśniowej i łydkowej. Podczas każdego ruchu mięśni następuje ucisk na naczynia krwionośne i limfatyczne, żyły naprzemiennie rozprężają się i rozluźniają, co umożliwia pompowanie limfy od zastawki do zastawki w stronę serca. Bierność fizyczna oraz nieprawidłowa kurczliwość mięśni przyczyniają się do zalegania produktów przemiany metabolizmu komórkowego, co prowadzi do powstawania zmian cellulitowych [24].
Dodatkowym atutem wapnia jest jego udział w metabolizmie lipidów. Proces rozkładu tłuszczu oraz trawienia związków lipidowych, określany mianem lipolizy jest możliwy dzięki obecności enzymów – lipaz – głównie lipazy trzustkowej, hydrolizującej triacyloglicerole do wolnych kwasów tłuszczowych i acyloglicerolu [23]. Glicerol trafia do innych tkanek, natomiast powstałe w procesie lipolizy kwasy tłuszczowe mogą ulegać reestryfikacji z powrotem w tkance tłuszczowej do triacylogliceroli [25].Lipaza zależna od hormonów jest jednym z podstawowych czynników regulujących proces utrzymania równowagi pomiędzy lipolizą a lipogenezą w tkance tłuszczowej [25]. Prawdopodobnie dieta bogatowapniowa wykazuje korzystny wpływ na redukcję masy ciała, a w szczególności na obniżenie zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie. Działanie to tłumaczy się wpływem wapnia na hamowanie lipogenezy, nasilenie lipolizy oraz obniżeniem wchłaniania kwasów tłuszczowych w jelicie wskutek powstawania z nimi trudno rozpuszczalnych soli [37]. Wapń jest również ważnym aktywatorem enzymu ATP-azy, niezbędnej do uwalniania energii ATP na poziomie komórkowym [8].
Wapń to pierwiastek, który pojawia się również w suplementach diety ukierunkowanych na działanie antycellulitowe. Jego działanie ma ogólnie korzystny wpływ na organizm człowieka, jednak w odniesieniu do tkanki tłuszczowej jego znaczenie jest mniejsze.Warto podkreślić, że jedynie ok. 1% stężenia tego pierwiastka nie spełnia roli budulcowej [22]. Z drugiej jednak strony sole wapnia stanowią konieczne uzupełnienie diet antycellulitowych, zwłaszcza przebiegających z redukcją masy ciała. Wiąże się to z towarzyszącym odchudzaniu obniżeniem (BMD – body mineral density) i odwapnieniem układu szkieletowego [31, 36, 37].
Magnez
W organizmie człowieka magnez występuje przede wszystkim w kościach (55-60%). Pozostała jego zawartość przypada na tkanki miękkie, zwłaszcza mięśnie. W niewielkim procencie również znajduje się w płynach pozakomórkowych [8, 12]. Jest wchłaniany w jelicie cienkim częściowo w wyniku ułatwionej dyfuzji, częściowo też poprzez transport bierny. Absorpcja magnezu wzrasta w obecności białka i laktozy, jednak duża zawartość tłuszczu ogranicza przyswajanie magnezu [8]. Nerki są podstawowym organem, który utrzymuje homeostazę magnezu na drodze filtracji i reabsorpcji. Najlepiej przyswajalny magnez pochodzi z żywności. Zielone warzywa są dobrym jego źródłem ze względu na obecność magnezu w cząsteczce chlorofilu [12].
Obok potasu, magnez to najważniejszy kation wewnątrzkomórkowy oraz istotny aktywator enzymów [8, 38]. Najważniejszą jego rolą z punktu etiopatogenezy cellulitu jest udział tego pierwiastka w procesach syntezy i rozpadu wysokoenergetycznych związków, głównie ATP (adenozyno trifosforanu) [8]. Cząsteczka ATP dostarcza energię na poziomie komórkowym, występuje głównie jako kompleks z magnezem (MgATP) [28].Pierwiastek ten jest kofaktorem ok. 300 enzymów, które katalizują reakcje zależne od ATP. W postaci po- łączonej magnez i ATP tworzą substrat m.in. dla takich enzymów jak kinazy [29]. Ponadto, tempo lipolizy w tkance tłuszczowej jest zależne od dostępności ATP. Magnez bierze więc pośredni udział w przemianach metabolicznych, jednak jest istotny dla ich przebiegu [10]. Warto jednak podkreślić, iż lipoliza może łączyć się z niedoborem magnezu na skutek chelatacji tego pierwiastka z kwasami tłuszczowymi i wychwytywaniem go przez komórki tłuszczowe. Należy podkreślić, iż zjawisko to obserwowane jest w przypadku wystąpienia ostrego stresu lub zatrucia kofeiną lub teofiliną [13].
Magnez jest pierwiastkiem alkalizującym i wpływa na równowagę kwasowo-zasadową ustroju [37]. Wiele produktów przemiany materiito kwasy, dlatego nawet w warunkach fizjologicznych istnieje tendencja do zakwaszania organizmu. Objawami przewlekłego zakwaszenia jest m.in. pogorszenie stanu skóry, która staje się sucha i szorstka, a także zaburzenia metaboliczne, mogące skutkować namiernym gromadzeniem się tkanki tłuszczowej [8].
Cynk
Cynk jest niezwykle ważnym mikroelementem, niezbędnym dla prawidłowego przebiegu procesów fizjologicznych, a także ma istotny wpływ na wygląd i funkcjonowanie skóry [14, 15, 30]. Dostarczany jest głównie poprzez pożywienie pochodzenia zwierzęcego (np. ryby, ostrygi) i roślinnego (np. pestki dyni i słonecznika) [14, 15]. Wchłanianie cynku odbywa się głównie w dwunastnicy, a jego przyswajalność wynosi 20-40% i jest większa z pokarmów pochodzenia zwierzęcego [14] oraz w obecności witamin A i E [15]. Żywność roślinna zawiera znaczące ilości kwasu fitynowego, co powoduje chelatację cynku, a tym samym utrudnia jego wchłanianie [14]. Po spełnieniu funkcji biologicznych cynk jest wydalany z organizmu przez przewód pokarmowy i nerki [14].
Cynk spełnia dla organizmu człowieka wiele ważnych funkcji przede wszystkim ze względu na to, że jest składnikiem i aktywatorem wielu enzymów [17], m.in. anhydrazy węglanowej, dehydrogenazy alkoholowej, polimerazy DNA i RNA, fosfatazy zasadowej czy karboksypeptydazy A i B [30]. Jest też niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu oddechowego, rozrodczego i immunologicznego. Cynk pełni również ważną rolę dla skóry. Jednym z najkorzystniejszych jego oddziaływań na skórę jest wielopoziomowa ochrona przeciwrodnikowa. Jony cynku wchodzą w skład dysmutazy ponadtlenkowej Cu-ZN (CuZnSOD, SOD-1 występującej w cytozolu oraz EC-CuZnSOD, SOD-3 spotykanej w błonie komórkowej oraz macierzy międzykomórkowej). Enzymy te przeprowadzają reakcję dysmutacji anionorodnika ponad tlenkowego do nadtlenku wodoru i tlenu cząsteczkowego. Zapobiega to reakcji tego anionorodnika z tlenkiem azotu, który zapewnia prawidłowy tonus naczyniowy [17].Inna aktywność antyoksydacyjna cynku polega na zmniejszeniu tworzenia rodników poprzez niektóre metale przejściowe np. Fe lub Cu oraz tworzeniu chelatów z grupami sulfhydrylowymi (przez co ochrania je przed procesami prooksydacyjnymi). Ochrona komórek przed stresem oksydacyjnym jest bardzo istotna i wpływa na wygląd i strukturę skóry, również objętej zmianami cellulitowymi. Dodatkowym korzystnym działaniem w tym zakresie jest fakt, iż cynk wzmacnia tkankę skórną, pośrednio wpływa na proces regeneracji komórek (poprzez utrzymanie prawidłowej struktury DNA komórek) i bierze udział w prawidłowym gojeniu ran.Jego niedobór może skutkować osłabieniem właściwości mechanicznych skóry i pojawieniem się rozstępów [15].
Cynk może mieć ważne znaczenie w etiopatogenezie cellulitu nie tylko ze względu na wysoką aktywność przeciw rodnikową oraz korzystne oddziaływanie na funkcje skóry, ale także ze względu na jego wpływ w zakresie metabolizmu kwasów tłuszczowych [15, 30]. Utrzymanie odpowiedniego poziomu syntezy kwasów tłuszczowych jest niezbędne dla zdrowia skóry i całego organizmu [30].Zarówno cynk jak i chrom zwiększają aktywność enzymu delta-6-desuterazy (D6D), który przekształca NNKT w bardziej nienasycone i dłuższe odmiany kwasów tłuszczowych. Między innymi pod jego wpływem przekształceniu ulega kwas linolowy LA w gamma-linolenowy GLA [18]. GLA i inne wielonienasycone kwasy tłuszczowe korzystnie wpływają na skórę – przeciwdziałają stanom zapalnym oraz wzmacniają barierę naskórkową, co sprawia że jest ona bardziej odporna na wpływ środowiska [19].
Pierwiastek ten gromadzi się w komórkach β wysp trzustkowych w postaci kompleksowych związków z częścią białkową insuliny. Świadczy o tym fakt znikania z komórek β trzustki wybarwionych ziarenek cynku natychmiast po przejściu insuliny do krwi [30]. Działanie insuliny i jej wpływ na tkankę tłuszczową ma istotne znaczenie w odniesieniu do cellulitu. Zwiększa ona intensywność lipogenezy, a także zwiększa aktywność enzymu lipazy lipoproteinowej w tkance tłuszczowej (LPL) [33]. Lipaza lipoproteinowa ma kluczowe znaczenie w metabolizmie lipidów. Jej pobudzenie w komórce tłuszczowej (przez insulinę) powoduje, że uwolnione z lipoprotein trójglicerydy wędrują do komórek tłuszczowych, gdzie zostają zmagazynowane jako energia. Dzięki temu adipocyty zwiększają stopniowo swoją objętość. Niekorzystne działanie LPL dotyczy zwłaszcza komórek zlokalizowanych na tułowiu, gdzie również pojawiają się zmiany cellulitowe. Dodatkowo, zauważono iż aktywność lipazy jest większa w obrębie podskórnej tkanki tłuszczowej w okolicy pośladkowej u kobiet niż u mężczyzn. Ze względu na mechanizm działania lipazy, która może mieć istotne znaczenie w powstawaniu zmian cellulitowych, niezbędne jest prawidłowe utrzymanie poziomu insuliny [3].
Krzem
Związki krzemu są bardzo szeroko rozpowszechnione w przyrodzie – są obecne prawie w każdej roślinie, w niektórych szczególnie obficie jak np. w skrzypie, pokrzywie, owsie czy jęczmieniu. Krzem najczęściej dostarczany jest organizmowi poprzez spożywanie zielonych warzyw [29]. Jako makroelement krzem posiada ogromne znaczenie dla organizmu człowieka, szczególnie dla skóry, paznokci i włosów, których jest ważnym składnikiem budulcowym.
Starzenie się organizmów zwierząt i ludzi powoduje stopniową redukcję krzemu w skórze. Pierwiastek ten jest ważnym składnikiem mukopolisacharydów w śródbłonku i tkance łącznej. Krzem tworzy strukturalny szkielet tkanki łącznej poprzez łączenie łańcuchów polisacharydowych przyczyniając się do utrzymania ogólnej elastyczności tkanki łącznej. Ponadto, od zawartości krzemu zależy aktywność enzymów, które łączą pojedyncze łańcuchy aminokwasów we włókna kolagenowe.Wraz z wiekiem postępuje utrata krzemu w skórze [11, 29]. Skutkuje to zmniejszeniem ilości płynu śródmiąższowego i ograniczonym formowaniem kolagenu, glikozaminoglikanów i heksozaminy [11]. Dodatek biologicznie czynnego krzemu polepsza stan skóry u osób starszych poprzez zwiększenie syntezy powyższych substancji, co prowadzi do nawodnienia macierzy pozakomórkowej [11]. Cellulit objawia się także zmianami natury stwardnieniowo-zwłóknieniowej, co jest skutkiem nieprawidłowości w obrębie funkcjonowania i syntezy włókien kolagenowych i elastynowych. Stąd zawartość krzemu w diecie ma istotną rolę w przeciwdziałaniu tego typu objawów.
Chrom
Chrom jest mikroelementem, niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W postaci soli nieorganicznych jest słabo absorbowany z przewodu pokarmowego, natomiast w postaci jonu trójwartościowego, wchodzącego w skład GFT (Glucose Tolerance Factor) jest wykorzystywany w 15-20%. Na poprawę wchłanialności chromu wpływa witamina C, natomiast żelazo,mangan, cynk i wapń zmniejszają jego biodostępność. Po wchłonięciu do krwi jest on przenoszony przez transferynę do wątroby, gdzie odbywa się synteza GFT. Najlepszym źródłem chromu jest wątroba oraz drożdże piwne. Dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek u mężczyzn wynosi 35 μg, u kobiety 25 μg [8].
Chrom jest jednym z najczęstszych składników suplementów diety o działaniu wyszczuplającym i antycellulitowym. Jest to bowiem pierwiastek niezbędny do prawidłowego metabolizmu węglowodanów, lipidów i białek. Prawdopodobnie ma wpływ na poprawę tolerancji glukozy [8, 29]. Jego mechanizm w tym zakresie jest spowodowany głównie oddziaływaniem na insulinę [8], a hormon ten jest uznawany za jeden z głównych regulatorów lipolizy i lipogenezy [25]. W zakresie metabolizmu węglowodanów jej rola polega przede wszystkim na stymulacji wychwytu glukozy przez miocyty, adipocyty i hepatocyty, hamowaniu glukoneogenezy, a pobudzaniu glikolizy.Jest niezbędna do utrzymania prawidłowego poziomu cukru we krwi. Najbardziej jednak znaczące znaczenie insuliny w odniesieniu do problemu cellulitu ukazuje się w jej oddziaływaniu na tkankę tłuszczową. Najważniejszym jej działaniem w tym zakresie jest ułatwienie transportu glukozy przez błonę komórkową w adipocytach. Końcowym rezultatem przemiany glukozy w adipocytach są kwasy tłuszczowe i alfa-glicerolofosforan. Ponadto, insulina jest czynnikiem hamującym lipolizę, ale jednocześnie zwiększa wychwyt glukozy przez tkankę tłuszczową w celu biosyntezy triglicerydów. Zwiększa także aktywność swoistego układu przenoszącego glukozę, umiejscowionego w błonie adipocytów. Maksymalnie transport glukozy może zwiększyć się 5-10-krotnie w stosunku do wartości podstawowych. Niezależnie od wpływu na transport glukozy i lipogenezę insulina wywiera także odrębne, wyraźne działanie antylipolityczne [27].
Chrom jest jednym z najczęściej spotykanych składników mineralnych w suplementach diety o działaniu wyszczuplającym [38].Jednak jego wpływ na obniżenie ilości tkanki tłuszczowej w organizmie oraz masy ciała człowieka jest wciąż niepotwierdzony i kontrowersyjny. Początkowe badania wpływu chromu na tkankę tłuszczową potwierdziły, że jego suplementacja prowadzi do obniżenia zawartości tłuszczu w organizmie oraz do obniżenia masy ciała w porównaniu do grup kontrolnych. Jednak późniejsze badania nie potwierdziły tej skuteczności [34, 38].
Podsumowanie
Najczęściej wymienia się wśród czynników predysponujących do wystąpienia cellulitu czynniki żywieniowe [1, 3, 4, 5, 6]. Niezbilansowana dieta obfitująca w węglowodany i tłuszcze, w wyniku których następuje hyperinsulinemia i nasilenie lipogenezy uważa się za jeden z kluczowych oddziaływań w zakresie powstawania cellulitu [1, 6]. Nieregularne lub obfite posiłki lub podjadanie pomiędzy posiłkami prowadzą do zwyżki kalorii, której organizm nie jest w stanie spalić. Efektem tego jest gromadzenie się tkanki tłuszczowej. Dodatkowo nadmierne używanie soli powoduje zatrzymanie płynów w organizmie. Do powstawania i nasilania się efektów cellulitu przyczynia się także dieta zakwaszająca organizm, w wyniku czego następuje osłabienie metabolizmu komórkowego. Natomiast dieta uboga w błonnik prowadzi do zaparć i zwiększonej oporności naczyń żylnych w kończynach dolnych [1]. Jednak przyglądając się aspektom powstawania cellulitu w zależności od nadmiaru lub niedoboru składników mineralnych z żywności zarówno pod kątem przeglądu literatury jak i prowadzonych badań nie znaleziono potwierdzenia ich istotnego wpływu na formowanie się zmian charakterystycznych dla GLD. Przypuszcza się, że zawartość pewnych pierwiastków w diecie może być bardzo ważna dla prewencji cellulitu, jednak temat ten pozostaje niewyjaśniony i kontrowersyjny. Również brakuje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czy pierwiastki mogą mieć wpływ na redukcję tkanki tłuszczowej. Również badania na szczurach skomplementowanych chromem, magnezem i cynkiem nie dały jednoznacznej wyników ich wpływu na redukcję masy ciała i tkanki tłuszczowej. Zauważono, że zwierzęta te spożywały istotnie mniej paszy w porównaniu do szczurów nie suplementowanych. Jednak jednocześnie zaobserwowano większe gromadzenie tkanki tłuszczowej. Autorzy przypuszczają, że może mieć to związek ze spadkiem stężenia kortykosteronu i wzrostem stężenia tyroksyny, co wiąże się ze wzrostem stężenia lipotwórczej insuliny. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że wyjątkowo niskie spożycie paszy przez szczury suplementowane spowodowało zmianę wzajemnych proporcji składników mineralnych oraz zmniejszenie podaży innych składników. Stąd wniosek, że zarówno nadmiar jak i niewystarczająca ilość dostarczanych minerałów mogą być przyczyną gromadzenia tkanki tłuszczowej [35]. Z tego tytułu wynika konieczność prowadzenia dalszych badań, które wyjaśniłyby oddziaływanie składników mineralnych z żywności (a nie z suplementów diety) na tkankę tłuszczową i ich ewentualny możliwy wpływ na redukcję „skórki pomarańczowej”.
Piśmiennictwo / References
1. Avram MM, Cellulite: a review of its physiology and treatment. J Cosmet Laser Ther 2004, 6:181-185.
2. Escudier B, Fanchon C, Labrousse E, Pellae M. Benefit of topical slimming cream in conjunction with dietary advice. Int J Cosmet Sci 2011, 33(4): 334-337.
3. ChrzanowskaM,Tomaszewicz V.Wpływ wybranych czynników środowiskowych na powstawanie zmian cellulitowych., Pol J Cosmet 2013, 16(3): 205-213.
4. Goldman MP, Bacci PA, Leibaschoff G, Hexel D, Angelini F. Cellulite Pathophysiology and Treatment. Taylor & Francis Group, Nowy Jork 2006.
5. Terranova F, Berardesca E, Maibach H. Cellulite: nature and aetiopathogenesis. Int J Cosmet Sci 2006, 28(3): 157-167.
6. Załęska-Żyłka I. Cellulit jako problem medyczny. Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 487-491.
7. Jarosz M. Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja. IŻŻ 2012.
8. Gawęcki J. Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Wyd Nauk PWN, Warszawa 2012.
9. Pater A, Odrowąż-Sypniewska G, Gruszka M. Rola wapnia w organizmie. Przeg Med Lab 2005, 2 (4): 13-16.
10. SiemińskaL.Tkanka tłuszczowa.Patofizjologia,rozmieszczenie, różnice płciowe oraz znaczenie w procesach zapalnych i nowotworowych. Pol J Endocr 2007, 58(4): 330-342.
11. Henk-Maarten L. Silicon in humans: beneficial or essential? http://www.perma-guard.com.pl/uploads/files/de_for_humans.pdf (dostęp: 25.03.2014).
12. Bancerz B, Duś-Żuchowska M, Cichy W, Matusiewicz H. Wpływ magnezu na zdrowie człowieka. Prz Gastroenterol 2012, 7(6): 359-366.
13. Dudek H. Magnez-pierwiastek energii. Eneta 2014.
14. Puzanowska-Tarasiewicz H, Kuźmicka L, Tarasiewicz M. Funkcje biologiczne wybranych pierwiastków. III. Cynk – składnik i aktywator enzymów. Pol Merk Lek 2009, 27(161): 419-422.
15. Jabłońska-Trypuć A. Aktywność biologiczna wybranych mikroelementów w skórze i ich rola w cukrzycy. Przegl Kardiodiabetol 2007, 2(2): 122-126.
16. Gruchlik A, Chodurek E, DzierżewiczZ.Wpływ wybranych peptydów i ich kompleksów z miedzią na aktywność enzymów antyoksydacyjnych w ludzkich fibroblastach skóry. Post Dermatol Alergol 2010, 27(1): 29-35.
17. Gacko M, Worowska A, Karwowska A, Łapiński R. Zewnątrzkomórkowa dysmutaza ponadtlenkowa ściany naczyń krwionośnych. Adv Clin Exp Med 2006, 15(5): 925-932.
18. Krawczyk K, Rybakowski J. Zastosowanie kwasów tłuszczowych omega-3 w leczeniu depresji., Farmakoterap Psychiatr Meurol 2007, 2: 101-107.
19. Bojarowicz H, Woźniak B. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę. Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 471-475.
20. Scholz A. Cellulite can’t simply be rubbed away! Whey and aminos as „Make-up from the inside”. German Association for Sports Nutrition and Nutritional Supplements 2004, 3:
21. Dymkowska-MalesaM,WalczakZ. Suplementacja wsporcie. Now Lek 2011, 80(3): 199-204.
22. Heleniak G,Jabłoński E, Kaźmierczak U. Leczenie niefarmakologiczne nadciśnienia tętniczego – modyfikacja żywienia Część II. Składniki mineralne: sód, potas, wapń i magnez w diecie osób z nadciśnieniem tętniczym. Nadciśn Tętn 2002, 6 (2): 123-132.
23. Jabłońska-Trypuć A, Czerpak R. Surowce kosmetyczne. MedPharm Polska. Wrocław 2008.
24. Kukuła W. Cellulit – problem nie tylko estetyczny. Aptekarz Pol 2009, 32(10e): 21-24.
25. Wilczak J,JankM. Fizjologiczne i biochemiczne mechanizmy związane z przemianami energetycznymi zachodzącymi w trakcie wysiłku fizycznego. Kosmos Probl Nauk Biol 2010, 59(3-4), 403-411.
26. Wassef C, Rao BK. The science of cellulite treatment and its long-term effectiveness. J Cosmet Laser Ther 2012, 14(2): 50-58.
27. Tatoń J, Czech A, Bernas M. Diabetologia Kliniczna. PZWL, Warszawa 2008.
28. Gröber U. Mikroskładniki odżywcze. Tuning metaboliczny – profilaktyka – leczenie. MedPharm, Wrocław 2010.
29. Ming Yeong Lim. Żywienie i Metabolizm. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2012.
30. Kleszczewska E,Jabłońska-Trypuć A. Aktywność biologiczna miedzi i cynku. Med Estet Anti-Aging 2007, 3:11-21.
31. Krotkiewski M. Otyłość – środki wspomagające w dietetycznej i farmakologicznej terapii. Przew Lek 2002, 5(6): 78-88.
32. Adamski Z, Kaszuba A. Dermatologia dla kosmetologów. Wyd Nauk UM, Poznań 2008.
33. Dimitriadis G,Mitrou P, Lambadiari V,Maratou E,Raptis SA. Insulin effects in muscle and adipose tissue. Diabetes Res Clin Pract 2011, 93(1): 52-59.
34. Sobański L, Sprzęczak-Niedolaz M, Łebek G. Rola chromu w życiu człowieka. Bromat Chem Toksykol 2007, 40(2): 113-119.
35. Friedrich M, Serwotka J. Wpływ suplementowania diety składnikami mineralnymi na gromadzenie tkanki tłuszczowej i stężenia hormonów aktywujących wewnątrzwydzielnicze czynniki lipolityczne u samców szczura, Żyw Człow Metab 2003, 30(3/4): 726-730.
36. Holecki M, Zahorska-Markiewicz B, Nieszporek T, MiziaStec K i wsp. Wpływ terapii odchudzającej z zastosowaniem suplementacji węglanu wapnia i witaminy D na wybrane parametry metabolizmu kości u otyłych kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Endokr Otył Zab Przem Mat 2005, 1(3): 1-8.
37. Węgielska I, Słaba W, Suliburska J. Terapia dietą i leczenie farmakologiczne otyłościwaspekcie problemuniedożywienia osób otyłych. Forum Zab Metabol 2011, 2(4): 239-244.
38. Bojarowicz H, Dźwigulska P. Suplementy diety. Część II. Wybrame składniki suplementow diety oraz ich przeznaczenie. Hygeia Public Health 2012, 47(4): 433-441.
39. Dolińska B, Łopata K,Ryszka F. Prolaktyna i inne regulatory wchłaniania wapnia. Ann Acad Med Siles 2012, 66(1): 52-56.
