Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, przewlekłą, charakteryzującą się podwyższonym stężeniem cukru we krwi. Nieprawidłowe działanie insuliny jest przyczyną tej przypadłości.
Insulina wytwarzana jest w trzustce i odpowiada za prawidłowy poziom cukru w organizmie człowieka. Gdy insulina nie działa prawidłowo, dochodzi do jej niedoboru, co z kolei prowadzi do przewlekłej cukrzycy. Cukrzyca może się pojawić niezależnie od wieku pacjenta, a nawet stylu jego życia. Nieleczona cukrzyca sieje spustoszenie w ludzkim organizmie, przyczynia się do uszkodzenia układu nerwowego, serca, oczu, naczyń krwionośnych i nerek. Rany nie goją się prawidłowo, pojawia się miażdżyca i bolesne skurcze mięśni.
Cukrzyca – objawy:
Do najczęściej spotykanych objawów cukrzycy zaliczyć możemy senność, osłabienie organizmu, utratę wagi, notoryczne zmęczenie, świąd narządów intymnych, drętwienie kończyn, stany zapalne skóry, osłabienie widzenia, słabsza koncentracja. Najbardziej narażeni na zachorowanie są ludzie otyli, po przebytym udarze lub zawale serca. Często za występowanie cukrzycy odpowiadają również geny, czyli występowanie cukrzycy w rodzinie. Dlatego warto pamiętać o tym, żeby sprawdzać poziom cukru we krwi, gdy w rodzinie są przypadki zachorowań, dbać o zbilansowaną dietę, a także być aktywnym fizycznie.
Cukrzyca typu 1
Ten rodzaj cukrzycy stanowi ok 10 % wszystkich typów cukrzycy. Najczęściej zapadają na nią osoby w wieku pomiędzy 10 a 14 rokiem życia. Ta cukrzyca spowodowana jest zniszczeniem komórek trzustki produkujących insulinę przez przeciwciała. To autoagresja, w wyniku której dochodzi do całkowitego braku insuliny. Istotną rolę jeśli chodzi o możliwość zachorowania na cukrzycę typu 1 stanowią uwarunkowania genetyczne. I choć nie jest to choroba dziedziczna, to chorzy na cukrzycę typu 1 mają skłonność genetyczną do autoagresji, a tę skłonność można już odziedziczyć. Objawy tego typu cukrzycy pojawić się mogą nagle, a są to: wielomocz, uczucie ciągłego pragnienia, utrata masy ciała, osłabienie organizmu, poczucie senności, częste infekcje. Głównym lekiem stosowanym przy cukrzycy jest insulina, którą podaje się przy tej grupie cukrzycy w szpitalu, dożylnie. Gdy wyrówna się stężenie glukozy we krwi (zwykle parę dni leczenia szpitalnego), chory następnie już w domu przyjmuje insulinę podskórnie. Oczywiście żeby leczenie było przeprowadzone prawidłowo, nie możemy zapominać o diecie cukrzycowej i samokontroli chorego,czyli mierzenie stężenia glukozy we krwi za pomocą glukometru.
Cukrzyca typu 2
Ten typ cukrzycy to najczęstszy rodzaj cukrzycy, bo choruje na niego około 80 % tych, którzy borykają się z tą chorobą. Cukrzyca typu 2 najczęściej uaktywnia się w wieku dojrzałym, a główną jej przyczyną jest otyłość i nadwaga. Oczywiście są też wyjątki i odnotowuje się, iż na ten typ cukrzycy zapada coraz więcej także ludzi młodych. Powodem choroby jest niedobór insuliny. Trzustka zaczyna wydzielać insulinę, a gdy jej praca się wyczerpuje, należy podać insulinę zewnętrznie. To bardzo niebezpieczna dla zdrowia choroba. Może rozwijać się latami, początkowo niezauważalna. Choroba zbiera żniwo, sieje spustoszenie, bez początkowych objawów. Najczęściej o chorobie chory dowiaduje się przy badaniach kontrolnych, lub diagnozowaniu innych schorzeń. Objawami, na które warto zwrócić uwagę są: nagły przyrost masy ciała, zwiększone łaknienie, częstsze oddawanie moczu, silne pragnienie, suchość w ustach, przemęczenie, senność, trudne gojenie się ran, częstsze infekcje, pogorszenie wzroku, świąd skóry, przebarwienia na ciele (zwłaszcza okolice karku i pachwin), uczucie mrowienia w palcach. Leczenie tego typu cukrzycy to przede wszystkim zmiana tryby życia. Czasem chory może się obejść bez leków, jeśli zacznie żyć zdrowo i aktywnie. Przede wszystkim ograniczamy sól i rezygnujemy z używek. Aktywność fizyczna pomoże zwalczyć nadwagę, co jest kluczowe w leczeniu cukrzycy. Jeśli cukrzyca rozpoznana jest we wczesnym stadium istnieje spore prawdopodobieństwo, że zdołamy zatrzymać postęp choroby bez włączania farmakologii. Jednak, gdy choroba postępuje należy pomóc wyregulować poziom glukozy we krwi za pomocą leków, a ostatecznie za pomocą insuliny.
Cukrzyca ciążowa
To rodzaj cukrzycy, który ujawnia się, gdy kobieta spodziewa się dziecka. Najczęściej wszelkie objawy ustępują tuż po porodzie. W ciąży dochodzi do pojawienia się zbyt dużego stężenia hormonów, które zaburzają pracę insuliny. Cukrzyca ciążowa może być groźna zarówno dla matki, jak i jej nienarodzonego dziecka. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza prowadzącego ciążę. Na cukrzycę ciążową zapadają najczęściej osoby, które przed ciążą borykały się z nadwagą, bądź te które w rodzinie miały osobę chorującą na cukrzycę typu 2. Ryzyko wzrasta również z wiekiem i przy kolejnej ciąży. Nieleczona cukrzyca jest niebezpieczna, może prowadzić do przedwczesnego porodu, niedojrzałości wielu narządów płodu, a nawet do zgonu wewnątrzmacicznego. Powikłaniem cukrzycy ciążowej jest nadmierna masa płodu, dziecko zwykle waży więcej niż 4 kg, co z kolei sprawia, że poród staje się trudny, przedłużony, możliwe są urazy u matki i dziecka. Nieleczona cukrzyca matki w ciąży powoduje u dziecka problemy z oddychaniem i często dziecko pomimo przyjścia na świat w terminie, musi zostać podłączone do respiratora. Objawami cukrzycy ciążowej mogą być omdlenia, zawroty głowy, silne pragnienie. Na szczęście trudno ją w ciąży przeoczyć, gdyż testy na poziom cukru we krwi robi się kilkakrotnie. Ciężarna, która boryka się z cukrzycą ciążową musi stosować dietę podobną do zwykłej diety cukrzycowej. Można zobrazować ją w taki sposób: Cukrzyca dieta: 50% są to węglowodany (ciemne pieczywo, płatki, kasze, owoce), 30% białko (drób, ryby) i 20% tłuszcze.
Cukrzyca – przyczyny:
Podsumowując: przyczyny cukrzycy różnią się nieco w zależności od typu cukrzycy. Tak więc, przy cukrzycy typu 1 najczęstszymi przyczynami są:
- infekcje, które często nawiedzały nas w dzieciństwie
- starszy wiek matki
- rozpoznana cukrzyca typu 1 u rodziców, zwłaszcza u ojca
- stan przedrzucawkowy zdiagnozowany u matki w ciąży
- choroby autoimmunologiczne (Hashimoto, stwardnienie rozsiane, choroba Addisona).
Przy cukrzycy typu 2, przyczynami będą:
- nieprawidłowości w wartościach glikemii
- przebyta cukrzyca ciążowa
- nieprawidłowa tolerancja glukozy
- stosowanie terapii hormonalnej
- chora trzustka
- urodzenie dziecka z masą powyżej 4 kg
- wysoki poziom trójglicerydów we krwi
- kobiety z zespołem policystycznych jajników
Przyczyny cukrzycy ciążowej, to:
- ciąża mnoga
- wiek matki (powyżej 35 roku życia)
- dziecko z wadą rozwojową z poprzedniej ciąży
- obumarcie płodu w poprzedniej ciąży
- nadciśnienie tętnicze
- nadwaga lub otyłość matki
- cukrzyca typu 2 w rodzinie
Cukrzyca – co jeść, by nie szkodzić?
Pamiętać należy, iż przy cukrzycy warto trzymać zdrową, zbilansowaną dietę. Posiłki mają być lekkie, regularne (5 posiłków dziennie) i należy unikać słodyczy. Przy cukrzycy najważniejsze to pilnować indeksu glikemicznego, czyli wskaźnika który określa jak szybko po zjedzeniu danego produktu w organizmie podnosi się poziom glukozy. Im jest niższy, tym lepiej. Chorzy powinni nauczyć się wybierać najbardziej wartościowe produkty. Do grupy dobrych węglowodanów zaliczamy:
- makaron pełnoziarnisty, ciemny ryż, ciemne pieczywo
- zielone warzywa (najlepiej surowe)
- kiszonki
Należy uważać na grejpfruty, gdyż te owoce potrafią wchodzić w interakcje z lekami. Jeśli chodzi o nabiał, najbezpieczniejszy jest:
- twaróg
- roślinne mleko
- mleko bez laktozy
Chorzy powinni unikać cukru (jeśli nie lubisz gorzkiej herbaty użyj ksylitolu), a także alkoholu, gdyż hamuje on produkcję glukozy w wątrobie. Podstawą diety powinny być produkty zbożowe, rośliny strączkowe, warzywa (zwłaszcza te zielone), pełnoziarniste pieczywo, owoce jedynie te kwaśne (w innych jest zbyt dużo cukru), nabiał wyżej wymieniony, chude mięso i ryby (maksymalnie 3 posiłki dziennie).
