Kapsaicyna – pikantny sposób na podniesienie temperatury ciała, odchudzanie i nie tylko

Kapsaicyna to jedna z tych substancji, z którymi z pewnością spotkałaś się już nie raz. Jest to bowiem ekstrakt znajdujący się w różnych gatunkach papryki, odpowiadający za jej pikantność. Kapsaicyna nie jest jednak jedynie miernikiem ostrości, a składnikiem, który ma wiele właściwości. Jakich? Przeczytaj!

Czym jest kapsaicyna?

Kapsaicyna to związek chemiczny naturalnego pochodzenia, zaliczany do alkaloidów. Spotkasz go w roślinach z rodzaju pieprzowców, z rodziny psiankowatych. Dla celów spożywczych pozyskiwany jest najczęściej z papryki chilli. Kapsaicynę wyizolowano po raz pierwszy w XIX wieku, ale w medycynie ludowej znana była znacznie wcześniej, bo już 7 wieków p.n.e. stosowano ją do leczenia bólu różnego pochodzenia i łagodzenia oparzeń.

Kapsaicyna nie rozpuszcza się w wodzie. Jeżeli więc zdarzy się, że zjesz ostrą paprykę, lepiej nie popijaj jej szklanką wody – taki zabieg może tylko pogorszyć nieprzyjemne odczucia. Zdecydowanie lepiej wypić wówczas szklankę mleka, gdyż kapsaicyna rozpuszcza się w tłuszczach.

Działanie kapsaicyny na ludzki organizm jest dość duże. Przejawia się w aktywizacji receptorów bólowych i wiąże z odczuwaniem gorąca. Paradoksalnie ostre przyprawy pomagają przetrwać upał. Podnosząc temperaturę ciała, zwiększają wydzielanie potu, a tym samym ochładzają skórę, czyniąc upał bardziej znośnym. Nic więc dziwnego, że w krajach, gdzie średnia temperatura sięga 30 stopni Celsjusza, ostre przyprawy są bardzo popularne.  

Kapsaicyna znajduje się w wielu gatunkach papryki, a do oceny jej pikantności stosuje się skalę Scoville’a (SHU). Według niej papryka jalapeno ma około 2 500 jednostek, zaś bardzo ostre gatunki mają nawet do 3 mln SHU. Z kolei kapsaicyna ma nawet 16 mln jednostek.

Jak działa kapsaicyna?

Mimo, że kapsaicyna w nadmiarze może być niebezpieczna, to stosowana w umiarkowanych ilościach przynosi szereg korzyści zdrowotnych. Jednym właściwości tej substancji jest działanie przeciwbólowe. Kapsaicyna łączy się z receptorami TRPV1, co powoduje, że po jej przyjęciu odczuwasz jednocześnie ciepło i ból. Dłuższe działanie kapsaicyny na organizm powoduje dezaktywację tych receptorów, a co za tym idzie złagodzenie odczuwanych dolegliwości bólowych.

Obecnie badacze poświęcają dużo czasu na usystematyzowanie wiedzy na temat stosowania kapsaicyny w profilaktyce nowotworowej. W dotychczas prowadzonych testach potwierdzono jej skuteczność w zapobieganiu przerzutów choroby. Badano m.in. wpływ alkaloidu na raka płuc, piersi oraz jelita grubego. Udowodniono, że kapsaicyna oddziałuje na apoptozę, czyli tzw. programowaną śmierć komórek nowotworowych.

Kapsaicyna jest także silnym antyoksydantem – hamuje reakcje utleniania, co bezpośrednio wpływa na ochronę organizmu przed takimi chorobami, jak miażdżyca, choroba wieńcowa czy choroba Alzheimera. Reakcja, o której mowa opóźnia także starzenie się organizmu.

Mimo, że ostre przyprawy nie są popularnymi elementami diet, szczególnie tych lekkostrawnych, to faktem jest, że stosowanie kapsaicyny w niewielkich dawkach ma działanie ochronne dla układu pokarmowego. Zmniejsza ona bowiem ryzyko wystąpienia wrzodów żołądka. Pamiętaj jednak, że nadmiar kapsaicyny może niepotrzebnie obciążyć przewód pokarmowy i efekt będzie zupełnie odwrotny od zamierzonego.

Pośród wielu właściwości kapsaicyny należy zwrócić uwagę na jej ochronne działanie. Mianowicie ostry związek posiada receptory TRPV1, które łączą się z błonami wyściełającymi naczynia krwionośne. Kapsaicyna poszerza owe naczynia, obniżając tym samym ciśnienie.

Liczne nadanie potwierdziły także wpływ kapsaicyny na hamowanie rozwoju różnych gatunków bakterii, m.in. Salmonelli czy Helicobacter Pylori. Musisz jednak wiedzieć, że dodawanie ostrej papryki do ulubionego dania z pewnością samo w sobie nie zwalczy bakterii. Jej antybakteryjne działanie zależne jest bowiem od odporności bakterii na działanie alkaloidu a także od ilości i postaci kapsaicyny. Jednocześnie substancja ta może być bardzo pomocna przy przeziębieniach – podniesie temperaturę ciała, zwiększy potliwość, a tym samym pomoże organizmowi pozbyć się wirusów i bakterii.

Kapsaicyna na odchudzanie

Kapsaicyna cieszy się również dużym zainteresowaniem ze względu na właściwości przyspieszające metabolizm. Substancja ta wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej, hamuje apetyt i jest skutecznym wsparciem w kuracji odchudzającej. Nie możesz jednak zapominać, że kapsaicyna na odchudzanie nie może zastąpić zbilansowanej, zdrowej, dopasowanej indywidualnie diety, oraz aktywnego trybu życia.

Stosowanie kapsaicyny

Bez wątpienia prozdrowotne właściwości kapsaicyny są duże. Jak ją jednak stosować? Np. w formie plastrów przeciwbólowych. To doskonałe rozwiązanie przy bólach mięśniowo-stawowych, reumatoidalnym zapaleniu stawów, nerwobólach czy neuropatii cukrzycowej.

Na co dzień możesz również zażywać kapsaicynę w postaci tabletek. Jest ona często występującym składnikiem suplementów wspomagających odchudzanie. To, co niezwykle istotne, to fakt że kapsaicyna jest substancją silnie toksyczną i przy dużych stężeniach może prowadzić do zaburzeń oddychania, a w konsekwencji do śmierci. Dawkę śmiertelną szacuje się na 56 mg/kg masy ciała. Niemniej jednak większość produktów z ekstraktem z ostrych papryczek zawiera znacznie mniejsze, a tym samym bezpieczne dawki kapsaicyny. Stosując suplementy diety z jej zawartością zawsze przestrzegaj zaleceń producenta, a niczego nie będziesz musiała się obawiać.

Przeciwwskazania i skutki uboczne

Ksapaicyna ma wiele zalet. Jednak musisz pamiętać, że spożywanie jej w nadmiernych ilościach może okazać się zgubne. Szczególnie ostrożne w jej przyjmowaniu powinny być osoby, które mają problem z nadciśnieniem. Również kobiety w ciąży czy matki karmiące powinny uważać na tę substancję. Ponadto zaleca się ostrożność w stosowaniu kapsaicyny w postaci maści i plastrów, ponieważ jej kontakt z oczami i błonami śluzowymi może prowadzić do podrażnień.

Podsumowanie

Kapsaicynę znajdziesz przede wszystkim w pieprzu cayenne, sosie jalapeno, papryce Piri-piri i Habanero czy sosie Tabasco, ale także w suplementach diety. Warto pomyśleć o suplementacji produktami zawierającymi kapsaicynę, gdy zależy Ci np. na wsparciu przy odchudzaniu. Wiedz jednak, że nadmiar tego związku w diecie może doprowadzić m.in. do problemów z sercem czy trudności w oddychaniu. Dlatego jeżeli zdecydujesz się na zakup kapsułek z kapsaicyną, ogranicz ostre przyprawy w swojej diecie.